Gần đây có người đã nói với tôi, “Tôi không thể tin được cách cư xử của học sinh, chúng thể hiện sự vô lễ và thiếu tôn trọng. Chúng nói chuyện điện thoại, nhắn tin và nói leo trong khi tôi đang giảng bài. Chúng không để ý gì đến nội quy lớp học, đi học muộn, muốn về sớm và làm việc tự do mà không xin phép tôi”.
Người này là ai, và đang nói về ai?
- Một giáo viên đang nói về học sinh của mình?
- Hiệu trưởng nói về tổ bộ môn của cô ấy?
- Một chuyên gia nói về các giáo viên tham dự khóa đào tạo?
- Giáo sư đại học nói với các sinh viên sư phạm?
Điều đáng buồn và có những sự thật bạn không thể nói ra được. Quá nhiều sinh viên sư phạm, giáo viên, các tổ bộ môn đều hành xử theo cùng một cách – tôi không dám nói tất cả các giáo viên nhưng “con sâu bỏ rầu nồi canh”. Tôi nhớ trong một buổi tập huấn giáo viên. Những người tham gia ngồi theo nhóm. Tôi nhìn thấy 5 giáo viên nam ngồi cùng một bàn đang đọc báo trong suốt buổi tập huấn mà không quan tâm đến những gì chuyên gia đang chia sẻ. Một số người vừa học vừa đan len, hay vẽ nguệch ngoạc hoặc nói chuyện riêng với người bên cạnh. Thông thường tôi sẽ bỏ qua và làm ngơ trước những hành vi của các học viên trong buổi đào tạo. Nếu họ không muốn học, tôi cũng không thể ép buộc họ. Nhóm giáo viên nam đó đã làm phiền tôi khá nhiều. Tôi cảm thấy họ đang tạo ra những ví dụ xấu cho những người khác – và điều đáng buồn họ lại là các hiệu trưởng. Tôi không hiểu các đồng nghiệp và cấp dưới của họ sẽ suy nghĩ gì trước hành vi của họ.
Hành vi thể hiện tính cách
Thành thật mà nói, trước kia đã có lúc tôi sử dụng điện thoại di động trong khi đang tham dự cuộc họp bộ môn nhàm chán. Nhưng tôi đã dừng lại điều đó. Những đồng nghiệp của tôi hoặc những người đọc các bài viết gần đây đã thấy rằng tôi luôn hành xử theo những giá trị mà tôi theo đuổi. Giáo sư Sidney B. Simon – người hướng dẫn tôi trong quá trình làm luận án tiến sĩ đã dạy tôi rằng: lựa chọn biểu hiện về hành vi là một trong điều cho biết rõ nhất về giá trị thực của bạn. Nếu điều này là đúng thì chúng ta sẽ học được gì về giá trị của các giáo viên khi chính họ đã vi phạm các quy tắc mà họ đặt ra?
Học sinh hiểu nhiều hơn chúng ta nghĩ
Nhiều vấn đề hành vi mà giáo viên phải đối mặt trong lớp học đến từ những học sinh cá tính và thông minh. Nhóm học sinh này nhanh chóng biết được liệu giáo viên có thật sự coi trọng các chuẩn mực về hành vi hay không. Những học sinh gây rối thường là những người hiểu rõ nhất khi giáo viên “đang giả vờ” hay “đạo đức giả” khi cố gắng thực hiện các quy tắc mà giáo viên không tuân theo.
Người lớn không nên có các tiêu chuẩn hành vi khác với trẻ em?
Khi tôi nêu vấn đề này với các giáo viên, mọi người thường nói: “Nhưng chúng tôi là giáo viên. Chúng tôi có những quy tắc khác. Chúng tôi có thể hút thuốc, lái xe và uống rượu nhưng học sinh thì không thể như thế được”. Nhưng đây không phải là các “nội quy”, đây là các đặc quyền. Và nếu bạn muốn có quyền hành xử khác với trẻ em, bạn hoàn toàn có thể làm như vậy. Chỉ có điều bạn hãy chọn một công việc mà không phải tiếp xúc với học sinh.
Hai điều cần thay đổi về hành vi
Tôi đề nghị hai thay đổi về hành vi cho các thầy cô giáo và những người làm công việc giảng dạy:
- Thực hiện theo các quy tắc của riêng bạn trong tất cả các tình huống một cách chuyên nghiệp. Chúng bao gồm các hành vi trong lớp học của bạn cũng như các cuộc họp, các buổi đào tạo và các khóa học. Hãy chú ý về thời gian, ăn mặc chuyên nghiệp, đặt điện thoại ở chế độ im lặng và không đọc báo và không làm gián đoạn người khác. Một điều nữa là: Không đặt câu hỏi khi đã hết thời gian — đảm bảo lớp học của bạn kết thúc đúng giờ.
- Hãy là một hình mẫu tốt cho học sinh của bạn. Không bao giờ làm bất cứ điều gì với một đứa trẻ nếu bạn không muốn chúng làm cho người khác. Trẻ em học bằng cách quan sát hành vi người lớn. Hãy suy nghĩ cẩn thận về cách bạn can thiệp vào hành vi sai trái của học sinh và tự hỏi: “Khi tôi làm điều đó, tôi có tạo nên một hình mẫu xấu cho các con hay không? Đứa trẻ có học theo cách hành xử mà tôi đã làm hay không?” Nếu bạn hét lên, “Ra ngoài,” hãy tưởng tượng học sinh sẽ hét lên “Ra ngoài” với đứa trẻ khác trên sân chơi.
Bạn thấy đó, thật khó để làm việc với trẻ em, và các tiêu chuẩn cao trong công việc dạy học. Tuy nhiên, nếu một quy tắc quá khó để bạn có thể thực hiện, hãy nghĩ rằng đối với một đứa trẻ nó sẽ con khó khăn đến như thế nào?
Làm thế nào để bạn có ý thức về việc dạy học sinh bằng cách nêu gương? Vui lòng chia sẻ trong phần bình luận bên dưới.
TS. Richard Curwin
Nguyễn Hữu Long dịch
