Tôi còn nhớ rất rõ thời gian khi mới bắt đầu công việc dạy học, khi chuẩn bị tiết dự giờ đánh giá chính thức đầu tiên, tôi đã vô cùng lo lắng. Hiệu trưởng đã “đe dọa” tôi bằng những kỳ vọng của cô về buổi dự giờ. Đó là một lớp học trong đó tất cả học sinh đều tập trung vào nhiệm vụ và dĩ nhiên không có học sinh nào ngồi chơi. Tôi cho rằng nếu lớp học của tôi có bất kỳ dấu hiệu của không tập trung thì có nghĩa là tôi đã thất bại, và phải nghe thông báo từ sa thải từ hiệu trưởng.
Bây giờ, khi đã vượt qua những khó khăn đó, tôi nhận ra rằng, việc đảm bảo hoàn thành tốt nhiệm vụ quản lý hành vi học sinh mọi lúc, mọi nơi là điều vô lý. Nhưng tôi vẫn cần một bản đánh giá tiết dạy tốt, và vì vậy tôi vẫn muốn học sinh tập trung vào nhiệm vụ để chúng có thể học tập hiệu quả và tôi có thể hỗ trợ chúng. Trước buổi dự giờ, tôi được đồng nghiệp khuyên rằng “Không được để học sinh làm việc nhóm. Không để chúng tự trình bày. Điều đó quá mạo hiểm!”.
Lời khuyên này nghe rất có lý!
Khi hiệu trưởng bước vào lớp, học sinh rất yên lặng, giữ trật tự. Tình trạng này được duy trì cả lúc tôi di chuyển quanh lớp. Sau tiết dự giờ, tôi được khen ngợi vì thành công trong việc giữ học sinh nghiêm túc thực hiện nhiệm vụ được giao.
Qua nhiều năm sau đó, tôi tập trung vào phương pháp dạy học dự án. Lớp học bỗng trở nên bừa bộn và dễ xảy ra xung đột mỗi khi học sinh làm việc nhóm để giải quyết vấn đề, nhưng cuối cùng chúng vẫn thành công. Từ “tập trung” trong suy nghĩ của tôi lúc ấy đã mang một định nghĩa khác. Nhiều lần học sinh không chịu học và tôi đã phải hướng dẫn lại chúng. Và tôi thừa nhận là tôi đã phải vật lộn với kỳ vọng của tôi về sự nhất quán và kỷ luật lớp học.
Cần phải có lực tác động thì mới có thể làm học sinh tập trung và giữ lớp học kỷ luật. Tại sao giáo viên cần phải cố gắng đáp ứng mọi nhu cầu khi mà chúng ta biết rằng điều đó vô lý? Tại sao chúng ta có nhu cầu quản lý hành vi học sinh trong khi nội dung bài học không thu hút sự tham gia của người học? Nếu trong lớp học, học sinh không tập trung hết lần này đến lần khác thì đó không thể là điều bình thường? Thực tế, để học sinh tập trung trong lớp học, cần cho chúng có thời gian nghỉ nhất định trong giờ.
Khoa học về não bộ cho ta biết điều gì?
Người lớn cần hiểu về nguyên tắc hoạt động của não bộ, trong đó chúng ta cần chú ý đến hoóc môn dopamine. Não bộ của học sinh nhận được lượng dopamine vì những hành vi khác nhau, mạo hiểm hoặc khám phá. Khi học sinh làm một nhiệm vụ thử thách trong lớp, điều gì đó chúng ta cân nhắc để phân chia hoạt động hợp lý thì học sinh sẽ hoạt động hiệu quả và não bộ sẽ sản sinh dopamine. Khoa học đã chứng minh rằng học sinh không những sẽ có nhiều lúc sao nhãng nhưng thậm chí còn có động lực học tập mạnh mẽ nếu thực hiện theo cách này.
Chúng ta sẽ làm gì?
Thay vì nghĩ cách để chống lại việc học sinh không làm việc trong giờ học, chúng ta nên chấp nhận và điều chỉnh để sao cho thời gian nghỉ đó là cần thiết và phù hợp với học sinh. Judy Willis đã đề cập đến những phút giây não bộ thư giãn đó trong cuốn sách của mình có tên là “Chiến lược học tập nghiên cứu để kích thích học tập của học sinh” (Research-Based Strategies to Ignite Student Learning.) Tác giả muốn chúng ta hiểu những khoảng nghỉ là cần thiết và rất hữu ích cho học sinh. Bởi giúp cho bộ não không bị quá tải và dành thời gian để thông tin được xử lý và lưu giữ hiệu quả. Cũng trong một bài viết có liên quan, Eric Jensen giải thích rằng động lực cho chúng ta xử lý thông tin trong não bộ và tăng lượng oxy trong não.
Chúng ta nên khám phá những cách dưới đây để tạo nên những phút nghỉ của não nhiều hơn trong lớp học. Các chiến lược cụ thể như sau:
- Hãy chú ý đến sự tập trung của học sinh và các hoạt động và nhiệm vụ một cách hợp lý
- Chia nhỏ nhiệm vụ bằng những cuộc thảo luận và kiểm tra nhanh sự nắm bắt thông tin.
- Thừa nhận thử thách và thất bại của cá nhân liên quan đến việc tập trung vào nhiệm vụ.
- Gặp riêng từng học sinh để thảo luận về hành vi không tập trung của học sinh thay vì tránh né.
- Cười nhiều hơn.
- Cân bằng các hoạt động trật tự và huyên náo.
- Di chuyển nhiều hơn.
Sự ngừng nghỉ của não là cần thiết cho môi trường trong lớp học và việc học tập của học sinh. Đó là những lúc học sinh đang tập trung thực sự. Bởi vì thời gian nghỉ cho học sinh không gian để học tập tốt hơn. Não bộ học sinh được nghỉ ngơi giúp cho chúng ta trở thành đồng minh của học sinh thay vì các kỉ luật và sự trừng phạt. Nó cũng cho chúng ta cơ hội để suy ngẫm về ranh giới giữa việc học sinh tập trung vào nhiệm vụ và học sinh lơ đãng khỏi nhiệm vụ học tập.
Và những gì bạn đã làm để hack não của học sinh trong lớp học? Hãy chia sẻ với chúng tôi trong phần bình luận bên dưới.
Lê Hải Thanh _ TGD dịch
