Năm đầu tiên, khi tôi bắt đầu công việc đi dạy, là một sinh viên tốt nghiệp thủ khoa, lại học về chuyên ngành phương pháp dạy học, nên tôi có vẻ tự tin lắm. Buổi học đầu tiên làm quen với học sinh, sếp không chê tôi bất kì điều gì, ngoại trừ một thứ: EM CƯỜI QUÁ NHIỀU VỚI HỌC SINH. Lúc đó tôi khó chịu lắm, tôi không hiểu tại sao cô lại nói điều đó. Chẳng lẽ việc hòa đồng, thân thiện với học sinh là sai ư? chẳng lẽ giáo viên phải giữ khuôn mặt sát thủ mỗi khi lên lớp??? Ngày hôm nay, khi tôi trở thành một người đi đào tạo giáo viên, tôi lại nhắc lại chính câu đó với các bạn sinh viên trẻ: “Em cười với học sinh nhiều quá!”. Lí do ư? Hãy tin vào những điều tôi nói: với vai trò một giáo viên, bạn đừng cố gắng để trở thành giáo viên “được yêu thích” hãy trở thành giáo viên “được tôn trọng”.
Tại sao điều có vẻ như nghịch lí này lại xảy ra? Vấn đề là, khi giáo viên tìm cách thân thiện với học sinh và học sinh dễ dàng tìm được những “lợi ích” từ mối quan hệ này. Không hẳn học sinh nào cũng nghĩ đến điều đó, nhưng khi chúng tự tin rằng giáo viên sẽ vẫn thân thiện, dễ dãi cả khi chúng đi học muộn chẳng hạn, chúng sẽ cố gắng khai thác sự “nhân từ” đó của giáo viên.
Rồi một ngày kia, khi lòng bao dung của cô không còn, khi cô không thể chịu đựng được và tỏ ra cương quyết, thực hiện việc phạt hay kỉ luật học sinh, lúc đó cả giáo viên và học sinh đều nhận thấy bực bội và thất vọng về nhau. Học sinh cảm thấy giống như “một người bạn” không còn “thân thiện” và giáo viên cảm thấy sự kiên nhẫn và lòng tốt của họ bị lợi dụng. Và mối quan hệ này thậm chí sẽ xấu đi, khi các giáo viên bỏ qua các vấn đề về hành vi của học sinh để đổi lấy không khí vui vẻ của lớp học. Ngay lúc đó họ cũng bắt đầu đánh mất đi quyền lực và sự kiên định vì vậy họ đã vô tình gieo những hạt giống của những khó khăn trong tương lai.
Các giáo viên được yêu quý thường được học sinh nhắc đến nhiều. Tuy nhiên, nếu bạn lắng nghe những gì mà học sinh khen về giáo viên đó ít khi là lời khen liên quan đến chuyên môn, học thuật. Đó thường về sự dễ thương, đáng yêu, xì tin và thường không bao giờ có những lời đánh giá kiểu như, giáo viên đó đã tạo nên sự tiến bộ cho người học hay giáo viên đó đã mang đến cho học sinh những ảnh hưởng sâu sắc. Xa hơn nữa, các giáo viên được yêu quý thường đối xử khá thiên lệch, họ có xu hướng chú ý đến những học sinh tốt hoặc những học sinh yêu quý họ mà ít khi chú ý đến những học sinh tập trung trong giờ học và luôn nỗ lực, cố gắng.
Vậy làm thế nào để giáo viên có thể tránh được cái bẫy này mà vẫn giữ được mối quan hệ tốt với học sinh? Các giáo viên cần nhớ rằng: sự hiện diện của giáo viên trong lớp học không phải là để làm bạn cùng học sinh. Điều quan trọng giáo viên không phải là làm bạn với tất cả học sinh mà là tạo động lực và thúc đẩy người học. Giáo viên đóng vai trò như một hình mẫu để lôi cuốn người học về tri thức. Giáo dục là một lĩnh vực xã hội đặc biệt và một trong số những yêu cầu của nó là sự tôn trọng của học sinh và khả năng thực hiện quyền lực của giáo viên. Bất cứ sai lầm nào dù là nhỏ nhất cũng dẫn đến thất bại trong nghề nghiệp của giáo viên.
Cảm giác thoải mái và mối quan hệ với học sinh là điều rất quan trọng, nhưng giáo viên tốt nhất luôn mang đến cho học sinh năng lực, phẩm và kĩ năng mới. Họ nhận thức rằng giáo dục không phải là kiến thức mang đến cho lớp học mà là trang bị cho học sinh những công cụ mà chúng cần để thành công trong cuộc sống. Và điều này đơn giản có nghĩa là hãy quên đi những thứ chiêu trò và tập trung vào những điều cơ bản trong hành trang nghề nghiệp.
Mặt khác, đừng quá lo lắng về việc trở thành một người được yêu quý – hãy cố gắng để được tôn trọng. Hãy là người giáo viên mà phụ huynh muốn con của họ được học vì họ được nghe rằng bạn đã giúp con họ tiến bộ như thế nào. Khi đó, đơn giản bạn đã trở thành giáo viên tốt nhất.
Nguyễn Hữu Long
