Là giáo viên chúng ta luôn mong muốn tạo nên một môi trường học tập tích cực. Nơi đó học sinh được tự do phát biểu và thể hiện quan điểm cá nhân, nhưng bạn cũng không muốn học sinh lạm dụng điều đó. Mục đích của chúng ta là xây dựng một bầu không khí tôn trọng lẫn nhau. Nhưng làm thế nào để có được điều đó?
Ở quy mô của một xã hội, trong quá trình quản lí, người đứng đầu chính phủ bao giờ cũng phải đảm bảo sự cân bằng với tự do và trách nhiệm. Các nhà nước đều trao quyền tự do cho người dân và chế ngự quyền tự do bằng trách nhiệm. Cách giải quyết tương tự sẽ hoạt động trong lớp học của bạn.
Những người dân bị áp bức, đầu tiên họ sẽ cảm thấy mất đi quyền tự do, lâu dần họ nảy sinh tư tưởng chống đối, cuối cùng họ sẽ nổi dậy. Cho dù chúng ta đang nói về một quốc gia hay một lớp học, đó là một thực tế dễ hiểu về bản chất con người. Nếu bạn chọn điều hành lớp học của mình như một chế độ độc tài, cai trị bằng sự sợ hãi và áp bức học sinh, bạn sẽ phát triển một môi trường ngập tràn sự oán giận trong lớp học. Các con sẽ nghe lời bạn sao? Một cách miễn cưỡng, vâng, nhưng chỉ vì chúng sợ bị “trù”. Cuối cùng, các học sinh sẽ bắt đầu nổi loạn theo những cách thật trẻ con. Những cuộc nổi loạn nhỏ này sẽ làm cho bạn ngày càng trở nên đáng ghét, và sớm thôi bạn sẽ thấy quyền điều khiển đang tuột khỏi tay bạn.
Ở một khía cạnh khác, khi người ta được tự do hoàn toàn, sự hỗn loạn có xu hướng xảy ra. Khi một ai đó cảm thấy không có trách nhiệm phải giải trình về sai lầm của mình. Mọi vấn đề về hành vi cũng có thể dễ dàng được chấp nhận hoặc bỏ qua. Người lãnh đạo đối xử theo cách với bất cứ thành viên nào trong nhóm. Trên thực tế, sự tôn trọng ban đầu nào cũng bị mất đi nhanh chóng khi mọi người thấy người lãnh đạo của họ không thể duy trì quyền kiểm soát. Thực tế, điều này lại xảy ra quá thường xuyên trong lớp học. Khi học sinh không thực hiện các nội quy tắc giáo viên không hoặc là bỏ qua hoặc không bắt buộc các em chịu trách nhiệm về hành động của mình. Cho dù bài học của bạn có hay và thú vị thế nào đi nữa, mà không có cơ cấu tổ chức lớp học, lớp học của bạn sẽ bị hỗn loạn liên tục. Bạn thậm chí có thể thấy mình nài xin với các em để có cách cư xử phù hợp. Hãy nhận thức rằng trong khoảnh khắc đó, học sinh phải là những người chịu trách nhiệm trong lớp học.
Mục tiêu của bạn là cho các em quyền được tham gia vào quá trình học tập của chính mình và chịu trách nhiệm về hành vi và sản phẩm học tập. Điều đó có thể được phát triển thông qua hệ thống “tính nhất quán” và “linh hoạt” trong lớp học.
Chắc chắn, bạn có thể đang tự hỏi: Tự do là gì? Những loại trách nhiệm nào tôi nên trao cho học sinh của mình? Cả tính nhất quán và tính linh hoạt phải phát triển theo sự kì vọng của bạn một cách tự nhiên. Ngoài ra, hãy suy nghĩ về cách bạn mong muốn được đối xử – ví dụ như trong một hội thảo tập huấn giáo viên. Bạn có cảm thấy khó chịu nếu phải chờ một người lớn khác cho phép sử dụng phòng vệ sinh? Bạn sẽ tức tối như thế nào khi quên một cây bút và bị đuổi ra ngoài ngoài. Bạn sẽ buồn như thế nào nếu một người khác không thèm quan tâm đến cảm xúc của bạn? Lời khuyên đó là, hãy giữ lấy nguyên tắc vàng: “Điều mình không muốn thì đừng làm cho người khác”.
Ở trong lớp của tôi, các em được tự do sử dụng phòng vệ sinh (có giấy phép ra vào), lấy tài liệu, tham khảo ý kiến với các học sinh khác, nghỉ giải lao, uống nước hoặc ăn vặt nếu cần. Trách nhiệm của chúng là để công việc hoàn thành đúng thời gian và theo một cách rõ ràng rành mạch, tôn trọng người khác và giữ sạch sẽ khu vực của chúng.
Bây giờ, bạn có thể tự hỏi làm thế nào bạn giữ cho các em ngồi im trên ghế để giảng dạy nếu họ có những tự do ấy. Tôi sử dụng một khái niệm mà tôi gọi là My Time / Your Time (Thời gian của bạn/ Thời gian của tôi) cung cấp một cấu trúc tôn trọng lẫn nhau.
Thứ nhất, tôi chỉ cho thấy các em thấy tôn trọng bằng cách trao quyền cho các em để quan tâm tới các nhu cầu của chúng mà không cảm thấy như thể các em đang ở trong tù. Đổi lại, tôi mong rằng chúng tôn trọng thời gian của tôi như một người giáo viên. Thời gian của tôi là bất cứ lúc nào tôi hướng dẫn trực tiếp, chỉ dẫn, hoặc chú tâm tới toàn thể lớp học. (Điều đó áp dụng cho bất kỳ người lớn nào trong phòng.) Trong suốt thời gian của tôi, tôi yêu cầu học sinh tôn trọng bằng cách yên lặng lắng nghe, ghi chép khi cần thiết, đặt câu hỏi khi cần, tham gia và ngồi trên ghế. Tôi luôn dạy những bài học nhỏ, vì vậy thời gian của tôi kéo dài không quá 15 hoặc 20 phút.
Thời gian của học sinh là bất cứ lúc nào các em làm việc riêng lẻ hoặc cùng nhau trong một bài tập hoặc hoạt động trong lớp học. Trong thời gian đó, các em có thể ra ngoài đi vệ sinh (một người một lần), uống nước, ăn vặt nếu cần thiết, lấy tài liệu, tham khảo ý kiến với các học sinh khác (về công việc lớp), vân vân.
Đổi lại, mỗi học sinh có trách nhiệm hoàn thành hoạt động / bài tập và nộp lại đúng giờ, tôn trọng người khác, và giữ cho khu vực của chúng sạch sẽ, vì vậy lớp học sẽ giống ban đầu như các em thấy.

Trong lớp học của tôi, chúng tôi nói về khái niệm Thời gian của tôi / Thời gian của bạn, và thảo luận về điều gì có ý nghĩa đối với tôi và học sinh. Tôi dành thời gian để giải thích cho các em rằng sự tự do tồn tại, không phải để bị lợi dụng. Nếu quyền tự do bị lạm dụng, hậu quả là tự do sẽ bị lấy đi trong một hoặc hai ngày.
Chúng ta đều biết rằng mỗi đứa trẻ là một cá thể độc lập, đôi khi những gì một học sinh cần thì người khác lại không. Sự công bằng không phải là luôn luôn giống như những gì tôi nói với học sinh của tôi. Nếu một học sinh không ăn sáng trước khi đến trường, có lẽ em học sinh ấy sẽ cần một bữa ăn nhẹ sớm. Điều đó không có nghĩa là mọi người trong lớp học cần ăn vặt. Tôi yêu cầu tất cả học sinh của tôi ghi nhớ một điều rằng khi tự do bị lạm dụng, họ sẽ bị đuổi ra khỏi lớp.
Với bất kỳ sự tự do nào mà bạn đưa ra cho học sinh, hãy đảm bảo rằng có một trách nhiệm tương ứng. Và đảm bảo rằng bạn cung cấp một số kết cấu tổ chức cho những quyền tự do đó. Ví dụ, học sinh muốn ra khỏi phòng cùng một lúc, chúng bắt buộc phải làm thủ tục “xuất nhập cảnh”.
Với kết cấu tổ chức có trách nhiệm giải trình. Điều gì sẽ xảy ra nếu học sinh lạm dụng quyền tự do của mình? Hãy dự liệu trước về hậu quả để các em biết trước. Một khi kết quả đã được đáp ứng, hãy cho phép quyền tự do trở lại. Điều đó giúp các em học được từ những sai lầm của mình và cho phép chúng phát triển trong sự trưởng thành và trách nhiệm của chúng.
Với sự cân bằng tự do và trách nhiệm, giáo viên sẽ có cơ hội để phát triển sự tôn trọng của học sinh. Khi đó giáo viên cũng đang dạy cho học sinh những kỹ năng cần thiết trong công việc tương lai khi chúng phải tương tác với đồng nghiệp, người quản lí và cộng đồng.
Tôi cho rằng, khi giáo viên tạo ra môi trường học tập cân bằng, trao quyền cho người học, nghĩa là họ đã mở cánh cửa ra để tôn trọng lẫn nhau, giúp học sinh có thái độ tích cực và hành vi tốt trong lớp học.
Nguyễn Vĩnh Thụy dịch
(Nguồn: educationworld.com)