Hội chứng tăng động giảm chú ý (ADHD) và hội chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD) ảnh hưởng đến một số lượng không nhỏ các gia đình ở Mỹ và ngày càng tăng, kéo theo đó là hệ thống trường học cũng bị tác động. Điều này nên được xem xét không chỉ ở các bài viết giới thiệu về những hội chứng rối loạn này mà còn bao gồm nhiều tài liệu chuyên sâu.
ADHD là gì?
ADHD là sự rối loạn thần kinh phức tạp của não bộ. Trẻ em mắc hội chứng này có thể trải qua rất nhiều triệu chứng khác nhau bao gồm những điều liệt kê dưới đây. Chúng cũng có thể tác động đến môi trường ở nhà và cả ở trường. Thực tế, để đưa ra chẩn đoán, một đứa trẻ phải có những triệu chứng rõ ràng của ADHD xuất hiện trong ít nhất hai hệ thống (điển hình là ở nhà và ở trường).
Các triệu chứng của ADHD
- Tăng động
- Khó khăn trong việc bộc lộ cảm xúc
- Thường xuyên ngọ nguậy chân tay
- Khó tập trung liên tục
- Thờ ơ
- Khó ngồi yên tại chỗ
- Nói quá to
- Trả lời tự do
Các thống kê về ADHD
- Tỉ lệ mắc hội chứng ADHD tăng liên tục từ đầu những năm 2000 đến năm 2011.
- Trung tâm phòng chống dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đưa ra một biểu đồ thống kê tỉ lệ mắc hội chứng ADHD ở các bang. Tỉ lệ ADHD duy trì ở mức 10% vào năm 2014.
- Số bé trai bị chẩn đoán mắc hội chứng ADHD nhiều gấp 2-3 lần số bé gái.
- Viện Hàn lâm Tâm thần học trẻ em và trẻ vị thành niên Hoa Kỳ (AACAP) báo cáo tỉ lệ mắc hội chứng ADHD là gần 3-5%.
ADHD được chẩn đoán như thế nào?
Lí tưởng là, việc chẩn đoán ADHD bao gồm phương pháp tiếp cận đa phương thức: phỏng vấn cha mẹ hoặc người giám hộ, đánh giá trực tiếp đứa trẻ và bài kiểm tra đầu vào của đứa trẻ lấy từ chỗ giáo viên. Trong nhiều trường hợp, kiểm tra với các công cụ khách quan như bài kiểm tra ADHD do FDA hoặc NEBA cung cấp có thể hữu ích trong việc xác đính sự thiếu tập trung của đứa trẻ có phải do ADHD hay do vấn đề khác về y tế hoặc tâm lý.
Mặc dù có nhiều bộ câu hỏi kiểm tra ADHD dành cho cha mẹ và giáo viên, không gì có thể thay thế được báo cáo, sự mô tả trực tiếp của giáo viên, kể cả là viết tay hay thông qua trao đổi từ xa.
ASD là gì?
ASD, giống như ADHD, là sự rối loạn thần kinh phức tạp của não bộ. Các triệu chứng của ASD đa dạng đối với từng người. Tuy nhiên, tình trạng chủ yếu là người mắc hội chứng này có những vấn đề nghiêm trọng về mặt xã hội. Điều này có thể bao gồm có vấn đề trong nhận thức cảm xúc của người khác, thể hiện cảm xúc của bản thân và tạo ra hoặc duy trì giao tiếp bằng mắt. Sự bộc phát cảm xúc là thường xuyên và có thể nhẹ hoặc nặng.
Các triệu chứng khác của ASD có thể bao gồm sự chậm phát triển ngôn ngữ và các khía cạnh khác. Nhiều đứa trẻ lại thể hiện sự vận động dập khuôn như vỗ tay, lắc lư hoặc giậm chân theo nhịp. Trẻ em mắc hội chứng này có thể sử dụng đồ chơi hoặc các giáo cụ theo cách không bình thường hoặc khó hiểu được cách sử dụng các vật dụng đó. Họ thường có khu vực quan tâm quá hẹp, như là say mê một quyển sách hoặc một chương trình phim.
Raymond, do Dustin Hoffman thủ vai, trong bộ phim Rain Man, có một trí nhớ siêu phàm và năng khiếu Toán học. Mặc dù đóng vai một nhà bác học trong phim, ông Hoffman đã lột tả thành công nhiều biểu hiện thường thấy của một người mắc hội chứng ASD. Tuy nhiên, chỉ 1% số người mắc hội chứng ASD là nhà bác học.
Các thống kê về ASD
- Tỉ lệ mắc hội chứng ASD đang tăng nhanh qua các năm.
- Trung tâm phòng chống dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) mới đây đã báo cáo cứ 68 trẻ thì có 1 trẻ mắc hội chứng ASD, mặc dù một nghiên cứu mới cho thấy tỉ lệ có thể cao khoảng 1/45 trẻ.
- Số bé trai bị chẩn đoán mắc hội chứng ASD nhiều gấp gần 5 lần số bé gái.
ASD được chẩn đoán như thế nào?
Không có cách chẩn đoán nhất định đối với ASD. Dù có nhiều bộ công cụ chẩn đoán ASD, hầu hết đều dựa trên báo cáo của cha mẹ hoặc người bảo hộ kết hợp với quan sát lâm sàng trực tiếp ở văn phòng. Nhiều trung tâm cung cấp phương pháp dựa trên nhóm mà có thể gồm một chuyên gia tâm thần học trẻ em / thanh niên, một nhà tâm lí học trẻ em, một nhà nghiên cứu bệnh học về ngôn ngữ và các chuyên gia đã được đào tạo khác.
Một số chỉ dẫn điều trị ADHD and ASD
Cách điều trị ADHD và ASD tối ưu bao gồm một phương pháp nhóm. Phác đồ điều trị ADHD mô tả một góc nhìn về phương pháp tổng thể để điều trị ADHD, mặc dù những sự can thiệp này có thể áp dụng đối với ASD.
Thuốc men không phải lựa chọn đúng đắn cho mọi đứa trẻ mắc hội chứng ADHD. Như đã nói, thuốc điều trị ADHD có ích trong việc cải thiện khả năng tập trung của nhiều đứa trẻ nếu thuốc được lựa chọn một cách thích hợp hoặc với liều lượng phù hợp.
Liệu pháp phân tích hành vi ứng dụng (ABA) được nhiều chuyên gia đề xuất trở thành cách điều trị lựa chọn cho ASD. Mặc dù có nhiều thứ thuốc do FDA khuyến cáo dành cho các trường hợp rối loạn hành vi liên quan đến ASD, những thứ thuốc như vậy không có dấu hiệu cải thiện được triệu chứng lâu dài ở trẻ mắc hội chứng ASD.
Sự can thiệp của nhà trường đối với các trường hợp mắc ADHD và ASD
- Sự can thiệp của cả lớp (khi có thể) để tránh việc để một đứa trẻ bị đơn độc
- Các phương thức điều chỉnh hành vi
- Dọn dẹp balô thường xuyên
- Báo cáo tổng kết hàng tuần gửi đến cha mẹ
- Công khai trình bày các nội quy của lớp
- Phản hồi ngay lập tức, tích cực hoặc ngược lại
- Giám sát đứa trẻ có những khó khăn trong sự chú ý hoặc thất vọng với một công việc cụ thể
- Hoạt động thể chất thường xuyên theo lịch trình trong suốt ngày học
- Đánh vào tài chính (hệ thống củng cố tích cực)
- Kế hoạch 504 (Kế hoạch này được sử dụng cho trẻ em không đủ điều kiện cho giáo dục đặc biệt) hoặc IEP (Chương trình giáo dục cá nhân, cụ thể phù hợp đối với học sinh không hưởng lợi từ chương trình đào tạo tiêu chuẩn, thường được sử dụng cho cả những người có khuyết tật học tập nhiều loại và những người có năng khiếu và tài năng đặc biệt.)
- Ngầm quản lí việc sử dụng bất kỳ loại thuốc nào trong trường học
- Thường xuyên gặp mặt cha mẹ / người giám hộ
Chỉ dẫn khác
- Tổ chức các buổi hội thảo
- Tạp chí ADDitude – nhiều sự can thiệp hữu ích đối với ADHD
- CHADD – một nguồn tài liệu dồi dào về ADHD
- Viện Hàn lâm Tâm thần học trẻ em và trẻ vị thành niên Hoa Kỳ (AACAP)
- Những thông tin của Viện Hàn lâm Tâm thần học trẻ em và trẻ vị thành niên Hoa Kỳ (AACAP) về các gia đình
- Viện Nghiên cứu về Sức khỏe Quốc gia (National Institute of Mental Health)
- Hiệp hội Quốc gia về bệnh Tâm thần (National Alliance on Mental Illness)
Giáo viên rất quan trọng đối với trẻ mắc hội chứng ASD và ADHD
Giáo viên không nên xem nhẹ vai trò của mình với tư cách thành viên trong một nhóm đa ngành nhằm hỗ trợ trẻ bị ảnh hưởng của hội chứng ASD hoặc ADHD. Cộng đồng, trong đó, những điều giáo viên thấy ở lớp học cho đến cha mẹ / người giám hộ và các chuyên gia tâm thần học là vô cùng có giá trị. Hơn nữa, ASD và ADHD được chẩn đoán khi mà sự can thiệp của lớp học có thể tạo ra khác biệt vô cùng lớn trong cuộc sống của đứa trẻ mắc các hội chứng đó.
Đặng Thanh Hiền dịch
(Nguồn: https://www.edutopia.org/blog/teachers-should-know-adhd-asd-dr-tim-houchin)
