Giáo dục thực hành là một bước tiến mới trong tư duy giáo dục, cố gắng cung cấp các chương trình giảng dạy trên nền tảng dự án và các đơn vị kiến thức cho những người yêu thiết kế, chế tạo, lắp ráp. Không gian sáng tạo có thể là các buổi hội thảo trung học với nhiều công cụ công nghệ cao hoặc công cụ nhỏ và đời thấp hơn như một phần của lớp học cơ bản. Thứ làm nên không gian sáng tạo không chỉ là công cụ và thiết bị mà còn là sự học hỏi khi học sinh bắt đầu thực hiện và hình thành các dự án. Các nhà giáo dục cần phải thiết kế những không gian này để tiếp cận với nhiều đối tượng học sinh khác nhau, đặc biệt là những học sinh không được tiếp cận các môn học STEM[i], những học sinh có khác biệt về hệ thần kinh, khác biệt trong học tập và những nhu cầu đặc biệt. Các không gian làm việc cung cấp một số lợi ích và cơ hội cho các học sinh tiêu biểu. Những điều này chỉ xảy ra khi kiểu học tập Không gian sáng tạo thúc đẩy học sinh một cách tốt nhất, cũng là điều mà học sinh có khó khăn trong học tập cần nhất.

Thăm dò và thực hiện

Học sinh có những khác biệt thần kinh hoặc những nhu cầu đặc biệt khác mang những điều bất ngờ đến lớp học. Họ cũng đưa ra một loạt những thách thức mà giáo viên phải chuẩn bị để giúp học sinh ứng phó được. Các học sinh có những khác biệt về thần kinh thường gặp khó khăn khi lập kế hoạch, tổ chức và thực hiện các nhiệm vụ phức tạp, điều hành cộng đồng xã hội phức tạp xung quanh họ, điều chỉnh và tiết chế cảm xúc và kết nối việc học tập của họ với các lựa chọn nghề nghiệp sau này. Là nhà giáo dục, chúng ta có thể tận dụng điểm mạnh và sở thích của họ để tăng cường sự tham gia và học tập của họ – giống như chúng ta làm với bất kỳ học sinh nào khác. Bất cứ chương trình giảng dạy nào mà chúng tôi phát triển và cung cấp cho học sinh đều phải tính đến những thách thức này, kết hợp với các phương tiện thiết kế có chủ đích để giải quyết các vấn đề đó.

Giáo dục thực hành tạo ra sự cân bằng giữa hai việc: thăm dò và thực hiện. Các dự án nhỏ cho phép sự tự điều chỉnh và vô thời hạn, trong khi các dự án lớn hơn cần có kế hoạch phức tạp và sự phối hợp. Thông thường, các dự án nhỏ có thể phát triển một cách tự nhiên thành các dự án lớn hơn. Quá trình có chủ đích này tăng cường và làm phong phú thêm các kỹ năng hành chức của người học. Ngoài ra, giao tiếp và hợp tác là hai giá trị cơ bản mà nhà giáo dục thực hành cần có. Các không gian sáng tạo cho phép người học thực hành các kỹ năng giao tiếp xã hội của họ trong nhiều nhóm, dù là dựa trên mối quan hệ hai chiều, vai trò cụ thể hay được giáo viên chỉ định. Điều quan trọng là cả hai nhóm đều xuất hiện trong các không gian học tập của học sinh để tất cả các em có thể thực hành các kỹ năng xã hội theo nhiều cách. Cuối cùng, các không gian sáng tạo đem đến các cơ hội độc đáo nhằm hình thành sự học tập có trình tự, cho phép giáo viên đưa các dự án, hoạt động có lợi ích cao vào các mục tiêu học tập.

Giáo dục thực hành tạo không gian cho sự vận dụng thực tế các kĩ năng hợp tác hợp tác, hòa nhập trên nhiều lĩnh vực, và được làm lại – cơ hội để thất bại, thực hiện lại dự án và thành công. Lợi ích của một môi trường học tập hợp tác đã được ghi nhận. Môi trường này sẽ đem lại nhiều phần thưởng hơn cho những học sinh có khác biệt thần kinh và những thách thức học tập khác.

Chọn các công cụ tốt nhất

Nhà giáo dục phải luôn luôn ý thức cân nhắc sự an toàn khi làm việc với các dụng cụ và vật liệu. Trong khi các không gian sáng tạo đem đến nhiều cơ hội, chúng cũng có những thách thức an toàn đối với các học sinh có nhu cầu đặc biệt. Các công cụ cá nhân của học sinh nên được “kiểm tra”, từ các thiết bị cơ bản như súng bắn keo đến các thiết bị có khả năng gây nguy hiểm như cưa điện.

Trong STEAM works, một không gian sáng tạo ở Houston, Texas được thiết kế cho những học sinh có khác biệt về thần kinh, việc sử dụng công cụ được quy định dựa trên mức độ thành thạo của học sinh, một học sinh không thể leo lên thang để lấy các công cụ nguy hiểm hơn cho đến khi người đó nắm vững cách sử dụng các công cụ đơn giản. Có nhiều công cụ dẫn đến nhiều con đường thành công, tất cả phụ thuộc vào sự sẵn sàng phát triển của học sinh. Chẳng hạn, một máy cưa cầm tay, một chiếc cưa cuộn chạy bằng năng lượng và một máy cắt bằng laze có thể cắt tất cả các thiết kế thành ván ép mỏng. Sử dụng cưa xích có thể thích hợp cho một học sinh nhỏ tuổi, trong khi một học sinh có vấn đề về thể chất có thể sử dụng máy cắt laze.

Các công cụ thực hành, chẳng hạn như cưa xích, là tốt nhất cho học sinh suy nghĩ một cách cụ thể, trong khi công cụ điều khiển công nghệ, như máy cắt bằng laze hoặc máy in 3D, thúc đẩy tư duy trừu tượng. Chọn các công cụ và cân nhắc khả năng của không gian sáng tạo để thúc đẩy hình thành các mục tiêu học tập phù hợp. Một không gian sáng tạo là nguồn cung cấp dồi dào, liên tục các khả năng và dự án để thu hút nhiều đối tượng học sinh mà nó phục vụ.

Không gian sáng tạo

Kỹ thuật thiết kế phòng học được áp dụng cho học sinh có nhu cầu đặc biệt và khác biệt thần kinh có thể là chỉ ra sự khác nhau giữa một không gian lớp học thân thiện và không gian lớp học gây sợ hãi. Học sinh có sự khác biệt thần kinh không thích sự gây nhiễu về mặt thị giác. Hình ảnh dày đặc và bảng tin có thể đánh lạc hướng và gây nhầm lẫn cho học sinh. Dán lên đó những poster có nội dung phù hợp bao gồm cả văn bản và hình ảnh. Các dấu hiệu thị giác – chẳng hạn như nhãn dán cho đồ dùng trong lớp học, lưu trữ dữ liệu … – sẽ giúp học sinh tập trung hơn. Khu nghỉ – không gian yên tĩnh, thoải mái – cho học sinh một nơi để tĩnh tâm cho đến khi họ đã sẵn sàng để bước vào thế giới học tập bận rộn. Cuối cùng, ô nhiễm tiếng ồn và mùi hôi có thể biến một buổi chế tạo vật dụng sôi nổi thành một không gian khó chịu. Phải cung cấp các phương tiện bảo vệ thính giác cho học sinh, còn khí độc từ sơn, dung môi, và chất dẻo nên được giảm thiểu.

Các không gian sáng tạo cung cấp nhiều cơ hội học tập cho học sinh có hoặc không có nhu cầu đặc biệt. Việc cân nhắc kỹ lưỡng các quyết định thiết kế và lựa chọn chương trình giảng dạy cho phép các nhà giáo dục có quyền tối đa hoá sự phát triển của học sinh có sự khác biệt trong học tập và tạo không gian sáng tạo, đem đến những khả năng không ngờ cho tất cả học sinh.

Đặng Thanh Hiền dịch

Tác giả: Patrick Waters

[i] Viết tắt của các từ Science (khoa học), Technology (công nghệ), Engineering (kỹ thuật) và Math (toán học). Giáo dục STEM về bản chất được hiểu là trang bị cho người học những kiến thức và kỹ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học.