Các thói quen tích cực là yếu tố cần thiết để tạo ra một môi trường học tập hiệu quả. Các hoạt động giúp tạo dựng cộng đồng, đánh giá mức độ hiểu biết và quản lý lớp học. Tôi sẽ chia sẻ ba thói quen bắt đầu một giờ học và thói quen kết thúc giờ học mà bạn có thể bắt đầu sử dụng trong lớp học ngay ngày mai.
* Các hoạt động bắt đầu giờ học
Nếu học sinh rằng khi bắt đầu giờ học họ sẽ phải viết, đọc hoặc chia sẻ một nội dung nào đó thì có nghĩa là ngay từ đầu họ đã hiểu được trách nhiệm của bản thân đối với những kỳ vọng trước mắt (cũng tương tự như vậy đối với các thói quen kết thúc giờ học). Không nên nói những câu nói thông thường như “hôm nay chúng ta sẽ làm gì?” vì nó không khiến cho người học cảm thấy có trách nhiệm. Hãy thử thực hiện các hoạt động bắt đầu giờ học dưới đây: chia sẻ cảm xúc trong một từ, câu nói hay nhất trong ngày, và thời gian đọc.
- Chia sẻ cảm xúc
Yêu cầu học sinh chia sẻ một từ nói về cảm giác của mình trong ngày hôm đó. Học sinh có thể nói chung chung, về một dự án mới, hoặc về một cái gì đó đang xảy ra trong cuộc sống hoặc một sự kiện xảy ra ở đâu đó trên thế giới. Đây là hoạt động hữu ích nhằm mang lại sự cân bằng cảm xúc, tập trung học tập và sẵn sàng cho việc học. Nó phát triển trí tuệ cảm xúc cho trẻ. Khi tôi lần đầu tiên thực hiện hoạt động này, học sinh sẽ nói rất nhiều cảm xúc khác nhau, có những điều tốt đẹp, ổn, mệt mỏi và tồi tệ, và khi học sinh đã trở nên thoải mái hơn với nhau và có được các từ diễn tả xúc cảm nhiều hơn, học sinh bắt đầu chia sẻ những cảm xúc lắng đọng và sâu sắc hơn như là: lo lắng, hạnh phúc, an lành và thất vọng. Đối với lớp học có nhiều học sinh nhút nhát, cho phép học sinh chia sẻ theo cặp đôi hoặc theo nhóm ba người. Một người nói, người còn lại sẽ chỉ lắng nghe và giao tiếp bằng ánh mắt, sau đó giáo viên cho phép các học sinh nói lên cảm xúc của bạn mình và chia sẻ với cả lớp.
- Câu nói hay nhất trong ngày
Hầu hết học sinh đều thích chia sẻ ý kiến của mình. Để bắt đầu giờ học tôi đã sử dụng các câu chuyện, các sự kiện tiêu biểu trong ngày và chia sẻ nó với học sinh và nó đã rất thành công. Tôi cũng tìm các câu nói hài hước, những trích dẫn từ một ca sĩ, diễn viên, nhà chính trị, hoặc một người nổi tiếng và viết nó lên trên bảng khi học sinh bước vào lớp. Học sinh sẽ vào phòng, ngồi xuống, và bắt đầu viết câu trả lời. Tôi sẽ hỏi học sinh, điều đó có nghĩa là gì? Làm thế nào con có thể liên quan đến thông tin hoặc câu nói đó, hoặc vì sao câu nói đó lại là câu nói nổi tiếng?
- Thời gian đọc
Hoạt động này là của giáo sư dạy nghệ thuật Kelly Gallagher. Tìm một đoạn văn, thơ hay trên mạng hoặc trong một cuốn sách – một đoạn trích của một bài thơ, bài luận, bài viết hoặc câu chuyện – và đọc to cho học sinh. Các đoạn trích đó có thể là hài hước, thú vị, giận dữ, hoặc xúc động… Sau khi đọc to, học sinh mở vở ghi chép và tóm tắt để nhớ những gì họ vừa đọc, hoặc họ có thể viết thành đoạn văn. Sau một tháng duy trì hoạt động này với các cách thức khác nhau – và chia sẻ cả những câu ngớ ngẩn – học sinh sau đó được đăng ký để đọc các đoạn văn mà mình thích trước lớp. Vào cuối mỗi học kỳ, giáo viên có thể cho học sinh nhìn lại những đoạn văn, những thông tin yêu thích của chúng và tại sao (Học sinh đã học được điều gì đó quan trọng, khiến chúng cười v.v.).
* Các hoạt động kết thúc giờ học
Dọn dẹp lớp học và thảo luận về bài tập ở nhà là một trong những hoạt động quan trọng vào cuối ngày học hoặc giờ học. Nhưng điều quan trọng hơn là cung cấp cho học sinh cơ hội để tiếp tục quá trình học tập của họ, thậm chí để đặt ra một mục tiêu mới. Các hoạt động cuối giờ cho phép học sinh kiểm tra lại mức độ nắm kiến thức và học sinh có cơ hội để suy ngẫm lại về những gì đã học. Đó được coi là một trong những cách kết thúc bài học hiệu quả. Các hoạt động kết thúc giờ học cũng tôn vinh thời gian giáo viên và học sinh học tập cùng nhau, cũng như cung cấp cho người học cơ hội sử dụng tiếng nói để đưa ra những phản hồi. Sau đây là ba ví dụ về hoạt động kết thúc giờ học, nó có thể được thực hiện khác dễ dàng.
- Đánh giá, xếp loại bài học
Hoạt động này có thể được thực hiện chỉ trong vài phút. Yêu cầu học sinh đánh giá theo thang điểm từ 1 đến 10 về mức độ hiểu biết, nắm kiến thức của bản thân trong giờ học hoặc trong ngày. Nếu học sinh đánh giá thấp những gì mình hiểu, yêu cầu học sinh ghi lại những gì cần hỗ trợ (thêm thời gian, giải thích thêm, một nhà tổ chức đồ họa để giúp viết bài luận, vv). Học sinh cũng có thể đánh giá bài học theo thang điểm mà giáo viên quy định (ví dụ 1 – 5, hoặc xanh, đỏ, vàng) yêu cầu học sinh viết một hoặc hai câu đưa ra phản hồi về việc giảng dạy hoặc hoạt động trong giờ học đó.
Thu thập các phiếu phản hồi sau khi học sinh khỏi lớp, và phân loại các phản hồi của người học. Nếu bạn có rất nhiều tám, chín, và 10 thì có nghĩa là bài học ngày hôm nay khá tốt. Nếu điểm số thấp hơn, thì có thể giáo viên cần có thêm thông tin từ lớp học vào ngày hôm sau và sau đó xem lại hoặc thậm chí dạy lại cho học sinh.
- Ôn tập lại hoặc đặt câu hỏi
Yêu cầu học sinh quay sang bên cạnh nói chuyện theo cặp hoặc trong bộ ba về các nội dung: Bạn đã học được gì? Điều làm bạn ngạc nhiên, thích thú? Điều gì ban vẫn không cảm thấy rõ ràng? Bạn muốn biết thêm điều gì? Sau đó yêu cầu học sinh đưa ra một vài câu tóm tắt hoặc câu hỏi về nội dung và viết vào vở hoặc phiếu học tập. Thu thập phiếu, hoặc chấm vở và sử dụng nó cho hoạt động ngày hôm sau, trả lời các câu hỏi và các bình luận mà học sinh đã viết.
- Đặt mục tiêu
Yêu cầu học sinh suy nghĩ về mục tiêu họ muốn đặt ra cho bản thân. Nó có thể liên quan đến kiến thức của bài học, hoặc nó có thể là một mục tiêu cá nhân bên ngoài lớp học. Sử dụng một số mẫu câu để nhắc nhở học sinh về các mục tiêu đó. Ví dụ: Ngày mai, trong lớp tôi sẽ sẵn sàng ______. Tối nay, tôi sẽ ____. Đến cuối học kỳ, tôi sẽ ____. Cho học sinh chia sẻ với bạn bên cạnh hoặc trong các nhóm nhỏ, và yêu cầu một học sinh chia sẻ với cả lớp. Thu thập phiếu và ghi chú mà học sinh đã ghi. Đây là một cách hiệu quả để tìm hiểu học sinh của bạn. (Và chính bạn cũng có thể tham gia cùng học sinh trong hoạt động này!)
Viết tên của học sinh trên các tờ phiếu hay không là tùy thuộc vào bạn. Bạn nên chủ động quyết định, có khi viết tên là điều cần thiết nhưng cũng có khi thì không nên. Học sinh sẽ thành thật và cảm thấy thoải mái hơn nếu không phải ghi tên mình. Tuy nhiên, với mục đích đặt ra, có nhiều trách nhiệm giải trình thì cần phải có tên, và giáo viên có thể làm việc với cá nhân học sinh để hỗ trợ cụ thể và khuyến khích chúng.
Hợp tác với đồng nghiệp
Lời khuyên mà tôi muốn cho các giáo viên mới: Hãy dự giờ và quan sát các hoạt động mà đồng nghiệp đã tiến hành thành công trong lớp học. Internet không phải lúc nào cũng là phương tiện tốt nhất để tìm kiếm tài liệu giảng dạy – đồng nghiệp của bạn đôi khi còn tốt hơn internet nhiều lần! Hãy nói chuyện với đồng nghiệp trong các cuộc họp và sau đó dừng lại ở lớp học của họ để xem xét các cách thức tổ chức và sản phẩm của họ.
Một sai lầm của giáo viên mới là, họ nghĩ rằng phải tạo dựng mọi thứ từ đầu. Tôi thì luôn nghĩ, các đồng nghiệp của tôi họ đã phải vất vả trong một thời gian dài và đã thử nghiệm các chiến lược, chiến thuật dạy học, thu thập và xử lí thông tin về học sinh, và sau đó điều chỉnh hoạt động hoặc dự án để làm cho nó tốt hơn – và đồng nghiệp thì lại ngay bên cạnh, sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm và nguồn lực với tôi.
Bạn đã thực hiện những hoạt động bắt đầu và kết thúc một giờ học như thế nào? Bạn đã thành công và thất bại ra sao? Xin vui lòng chia sẻ trong phần ý kiến dưới đây.
Tác giả: REBECCA ALBER
– Nguyễn Hữu Long dịch –
