Việc thu hút sự tham gia của học sinh có thể kéo dài trong suốt cả năm nhưng mùa xuân dường như có chút tồi tệ hơn khi mà thời tiết thì ấm dần lên và tâm trí của học sinh cứ lơ đễnh. Sau 15 năm giảng dạy, tôi đã học được rằng giáo viên không thể chỉ dùng một biện pháp riêng lẻ nào mà có thể thu hút sự tập trung của những đứa trẻ vào việc học. Có rất nhiều cách khác nhau để thu hút sự chú ý của học sinh bởi vì có rất nhiều đối tượng học sinh khác nhau. Tuy nhiên, đây là một số cách thực sự tạo nên sự khác biệt trong các lớp học của tôi.
– 5 phút đầu tiên
Tôi thích dành một vài phút đầu ở mỗi tiết học chỉ để nói về học sinh. Khoảng thời gian này tập trung nói về cuộc sống bên ngoài lớp học của những đứa trẻ. Chúng tôi nói về thể thao, trò chơi video, những bộ phim hay bất cứ điều gì diễn ra trong thế giới quanh chúng tôi. Tôi muốn những đứa trẻ biết rằng chúng rất có giá trị chứ không chỉ là những cái xác vô hồn đang ngồi trên ghế. Điều này khiến trẻ tập trung bởi vì chúng đánh giá cao việc được đối xử như những cá nhân độc lập. Nó cũng cho chúng một vài phút để kết nối với bạn bè của mình. Ở trường phổ thông, không phải lúc nào những đứa trẻ cũng có thể nhìn thấy bạn của mình suốt cả ngày và vì vậy một vài phút đầu giờ mỗi tiết học sẽ đảm bảo rằng chúng sẽ không gây rối trong giai đoạn sau đó. Tôi không lo lắng về việc “mất thời gian” bởi vì tôi sẽ lấy lại khoảng thời gian đó từ việc không phải điều chỉnh hành vi của học sinh nhiều lần sau đó. Nhóm học sinh hạnh phúc hơn chính là nhóm học sinh tham gia nhiều hơn.
– Không gian sáng tạo
Đôi khi học sinh chỉ cần một nơi để chơi. Tôi đã nhận thấy sự tham gia của học sinh ngày càng tăng lên sau khi tôi giúp thiết lập một không gian sáng tạo trong thư viện của trường. Ngày càng có nhiều học sinh sử dụng không gian này để thiết kế và tạo ra các sản phẩm khác nhau với máy in 3D. Tôi cũng đã thấy chúng có sự suy nghĩ về những vấn đề riêng ở nhà hay những thứ khác mà chúng quan tâm. Một nhóm những học sinh khác nhau đã tham gia cuộc thi “Raspberry Pi” ở ngay chính không gian đó. Những học sinh này đang đem những điều chúng được học từ lớp khoa học ứng dụng vào một không gian nơi mà chúng có thể chắp nối kiến thức và tạo ra những dự án có ý nghĩa gì đó với chúng. Ý tưởng mới mẻ này đã đem lại những lý do để học sinh tham gia vào các lĩnh vực STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toan học) theo cách mà chúng sẽ không làm trước đó.
Không gian sáng tạo phù hợp cho mọi lứa tuổi và lại không đòi hỏi nhiều về trình độ công nghệ – đó cũng chưa phải là điểm hấp dẫn nhất của nó. Mà chính là những đứa trẻ có thể sử dụng không gian để đan, nặn, gấp giấy hay làm bất cứ thứ gì. Khiến cho học sinh có thể tự do khám phá sở thích của bản thân mình mà không có cấu trúc một lớp học. Việc tạo thêm những không gian sáng tạo trong trường, lớp là một cách tuyệt vời để gia tăng sự tham gia của học sinh.
– Học tập dựa trên dự án
Để học sinh tham gia tích cực thì cách tiếp cận này chính là để học sinh có cảm giác chiến thắng. Những học sinh ít tham gia nhất của tôi trở lên hăng hái hơn chính là khi tham gia dự án. Có rất nhiều cách để thực hiện việc học tập dựa trên dự án, nhưng tôi thấy rằng cách tốt nhất là cái được gọi là “tự do học tập dựa trên dự án”. Tự do là khi học sinh có thể chọn lĩnh vực mà chúng muốn thể hiện sự hiểu biết. Giáo viên chỉ cung cấp, hướng dẫn sơ bộ về phiếu đánh giá dự án, phần còn lại là của học sinh. Học sinh tự tạo ra dự án, điều chỉnh để đáp ứng được phiếu đánh giá dự án và trình bày trước lớp. Học sinh hoàn toàn tham gia vào bài học vì nếu muốn làm ra một dự án thể hiện sự hiểu biết của mình thì chúng nhất định phải tìm hiểu các tài liệu. Chúng thích thể hiện những kỹ năng của mình, vậy tại sao không để chúng chọn những gì tốt cho chúng?
Một số người có thể lo lắng về việc học sinh sẽ chỉ lựa chọn một loại dự án trong suốt năm học, nhưng tôi đã đưa ra quy định ngay từ đầu về vấn đề này. Một khi học sinh đã chọn 1 lĩnh vực cho dự án, thì không thể lặp lại lĩnh vực đó trong suốt năm học. Và cũng như nếu học sinh đã làm 1 bộ phim thì chúng không thể làm một bộ phim khác nữa. Điều này buộc học sinh phải nghĩ về những dự án khác nhau và những kỹ năng của mình khi chúng chọn lĩnh vực cho dự án. Khi học sinh ấp ủ ý tưởng và có nhiều quyền đối với dự án của mình hơn thì việc gia tăng sự tham gia của học sinh là rất đáng kể.
– Genius Hour/20 Time
Edutopia có rất nhiều tài nguyên học tập dựa trên sở thích, nhưng tôi muốn đề cập đến “Genius Hour/20 Time” trong bài viết này vì nó đã thành công với những học sinh cứng đầu nhất của tôi. Hoạt động này cho học sinh cơ hội để khám phá những gì họ đam mê trong suốt một khoảng thời gian học trong lớp. Thời gian của lớp học này là do giáo viên quyết định, có thể kéo dài trong vài tháng, một học kỳ hay cả một năm học. Học sinh được sử dụng thời gian trong lớp học để tìm hiểu về chủ đề của mình. Chúng phải chia sẻ các bài đăng trên blog, cập nhật tình hình lớp học, và đôi khi là một bài phát biểu theo phong cách TEDx ở cuối. Sức mạnh ẩn sau cách tiếp cận này chính là nó dạy rất nhiều kỹ năng khác nhau, và học sinh ngày càng tiến bộ bởi vì chúng đang làm những điều mà chúng quan tâm. Học sinh sẽ được rèn luyện các kỹ năng nghiên cứu, viết, đọc và cả nói về chủ đề mà chúng đã chọn. Một số học sinh luôn có chút chống đối, nhưng với kinh nghiệm của tôi, những học sinh đó lại yêu thích điều này hơn những người khác. Bởi vì cuối cùng chúng đã có cơ hội khám phá những điều quan trọng đối với chúng. Cách tiếp cận này khiến học sinh tham gia học ngay từ đầu và trong suốt cả năm học.
Vấn đề sự tham gia của học sinh là vấn đề của cơ hội. Bao nhiêu lần học sinh được lựa chọn trong quá trình học tập của mình? Có phải giáo viên chỉ cần đứng trước lớp và nói với họ suốt cả ngày? Có bao nhiêu giáo viên thực sự có thể phát triển chuyên môn theo cách này? Chúng ta cần làm việc một cách sáng tạo để giữ cho học sinh tham gia bởi vì cách tiếp cận đứng – giảng sẽ không thể truyền đạt đến tất cả học sinh. Để gia tăng sự tham gia của học sinh, tôi khuyên bạn nên thử một số hoạt động này trong lớp của bạn thì học sinh của bạn sẽ rất hạnh phúc.
Bạn có những mẹo về việc gia tăng sự tham gia của học sinh, hãy chia sẻ với chúng tôi.
Nguyễn Thành Luân dịch
