Tư duy phản biện không phải là một kĩ năng, cũng không phải là nội dung kiến thức hoặc thậm chí là bất kì biểu hiện của sự hiểu biết nào. Dù nó có liên quan và yêu cầu những điều kiện trên, nhưng tư duy phản biện cũng là một trạng thái của tâm trí – sẵn lòng và có khuynh hướng tiếp cận với bất kì quan điểm nào và “đấu tranh một cách tuyệt vời” với nó.
Trong tư duy phản biện, không có kết luận; nó là sự tương tác liên tục với hoàn cảnh thay đổi và kiến thức mới mà cho phép mở rộng tầm nhìn hơn cho đến khi những bằng chứng mới xuất hiện và quá trình phản biện lại tiếp tục. Tư duy phản biện có cảm xúc và âm điệu thô ráp.
Mục đích của các câu hỏi tư duy phản biện này là để giúp học sinh thực hành trơn tru “kĩ năng”. Bằng việc đưa ra hàng loạt các câu hỏi được viết dưới dạng tổng quát có thể được áp dụng rộng rãi nhưng có độ khó nhất định để thách thức học sinh tư duy, do đó năng lực thực hành tư duy phản biện luôn luôn có thể áp dụng ở bất cứ nơi nào khi có câu hỏi.
Bằng việc thiết kế chúng dưới dạng các tấm thẻ, chúng không chỉ dễ để “đặt quanh” bàn của bạn, trên tường, hoặc thậm chí là phô tô và đưa cho học sinh – nhưng quan trọng hơn, nó chỉ có tác dụng khi nó trở thành một phần trong thói quen hàng ngày của bạn. Các câu hỏi kích thích tư duy, các cuộc thảo luận kiểu Socrat mang đến rất nhiều lợi ích cho học sinh, cung cấp cho các em công cụ để các em tự tin trưởng thành và việc tư duy như một thói quen thường nhật.
Dưới đây là 28 câu hỏi của giáo viên giúp học sinh phát triển tư duy phản biện của mình:
- Đâu là bằng chứng bạn để bạn có thể ủng hộ/ phản đối…?
- Đâu là cách … tương phản với …?
- Bằng cách nào bạn có thể khắc họa về…?Giải thích sự ủng hộ của bạn với các ví dụ.
- Tại sao….lại có ý nghĩa? Giải thích lập luận của bạn.
- Đâu là những lợi ích và tác hại của…?
- Đâu là điểm nhấn hoặc “ý tưởng chủ đạo” của…?
- Làm thế nào bạn có thể đánh giá tính chính xác của…?
- Đâu là sự khác biệt giữa…và…?
- ……liên quan như thế nào với…?
- Đâu là những ý tưởng bạn có thể bổ sung vào…và nó sẽ thay đổi như thế nào với các ý tưởng đó?
- Miêu cả…từ quan điểm của…
- Bạn nghĩ gì về…? Giải thích lập luận của bạn.
- Khi nào…có thể hữu ích nhất và tại sao?
- Làm thế nào bạn có thể tạo ra hoặc thiết kế mới một…? Giải thích ý tưởng của bạn
- Đâu là giải pháp mà bạn có thể gợi ý cho vấn đề…? Đâu có thể là giải pháp hữu ích nhất và tại sao?
- Điều gì có thể xảy ra nếu bạn kết hợp giữa…và…?
- Bạn có đồng ý với…? Tại sao có và tại sao không?
- Đâu là thông tin bạn sẽ cần để đưa ra quyết định về…?
- Tại sao bạn lại giành sự ưu tiên cho…?
- Làm thế nào bạn có thể đưa ra một ví dụ về…?
- Đâu là phần quan trọng nhất của…?
- Đâu là chi tiết của ….quan trọng nhất và tại sao?
- Đâu là điều bạn quan tâm về…?
- Làm thế nào bạn có thể phân loại…?
- Điều gì làm cho…quan trọng?
- Đâu là tiêu chí bạn có thể sử dụng để đánh giá…?
- Làm thế nào có thể …và…hợp tác với nhau?
- Đâu là…nhất/ít nhất…? Giải thích lập luận của bạn.
Nguyễn Văn Vương dịch
(Nguồn: http://www.teachthought.com)
