Có khi nào trong quá trình dạy học, bạn yêu cầu học sinh đọc tài liệu/văn bản và trả lời câu hỏi nhưng học sinh lại không hiểu được nội dung vừa đọc và đương nhiên, không thể trả lời được câu hỏi của bạn? Có khi nào, bạn giảng dạy một nội dung mà học sinh chỉ nhìn bạn với ánh mắt ngơ ngác vì bài giảng có quá nhiều thuật ngữ, từ khóa mới mà chúng chưa từng nghe hoặc biết đến? Có khi nào bạn giảng dạy về một chủ đề mà bạn thấy rất hứng thú nhưng học sinh lại không có bất kỳ cảm xúc nào? Nếu câu trả lời là có, thì có nghĩa là bạn đã quên mất một yếu tố rất quan trọng trong quá trình dạy học đó là Kiến thức nền tảng của học sinh.
Kiến thức nền tảng là gì?
Kiến thức nền tảng là lượng thông tin hoặc kiến thức mà học sinh đã có về một chủ đề cụ thể. Kiến thức nền tảng được thu thập qua các trải nghiệm và kinh nghiệm mà học sinh có được trong cuộc sống hoặc lượng kiến thức mà học sinh lưu giữ lại được từ việc đọc hoặc nghe. Bằng việc đọc nhiều thể loại sách khác nhau, nghe nhiều nguồn thông tin từ nhiều kênh và tham gia vào các hoạt động trao đổi, thảo luận về nhiều chủ đề sẽ giúp làm tăng kiến thức nền tảng của học sinh. Kiến thức nền tảng có ý nghĩa rất quan trọng, nó giúp học sinh ở mọi lứa tuổi và trình độ có khả năng đọc hiểu đầy đủ các tài liệu/văn bản trong quá trình học tập. Khi học sinh được kích hoạt kiến thức nền tảng, khả năng đọc hiểu sẽ được phát triển.
Tại sao Kiến thức nền lại quan trọng?
Kiến thức nền tảng là một thành phần quan trọng quyết định thành công của học sinh trong việc đọc hiểu. Tạo kết nối là một chiến lược đọc quan trọng khuyến khích học sinh chia sẻ văn bản với các kết nối, kết nối văn bản với văn bản và kết nối văn bản với thế giới. Khi học sinh chia sẻ các kết nối của mình, thông qua trò chuyện, viết hoặc minh họa, đây là minh chứng cho biết về kiến thức nền tảng của trẻ. Kiến thức cơ bản có thể hữu ích nhất trong việc hiểu văn bản phi hư cấu, thường được chứng minh là một thể loại khó đối với học sinh.
Khi học sinh có nhiều kinh nghiệm sống hoặc đã tiếp thu được thông tin về một chủ đề hoặc lĩnh vực nội dung cụ thể, năng lực đọc hiểu của học sinh sẽ tự động tăng lên. Khi học sinh đã có kiến thức nền tảng để hỗ trợ cho việc hiểu văn bản, năng lực đọc hiểu của học sinh sẽ được nâng cao. Những học sinh này có thể dễ dàng phân tích và giải thích, diễn giải quan điểm của mình, suy luận và tóm tắt văn bản đơn giản. Cũng từ đó học sinh cảm thấy tự tin và hứng thú hơn với các nội dung của môn học. Học sinh càng có nhiều thông tin về một chủ đề thì học sinh đó càng dễ đọc, nhớ lại và hiểu văn bản. Bên ngoài trường học, năng lực đọc hiểu hoặc kinh nghiệm của học sinh thường phụ thuộc vào thói quen hoặc nền tảng văn hóa của gia đình. Để lôi cuốn học sinh tham gia vào tạo nên sự bình đẳng giữa các học sinh trong quá trình học tập, giáo viên nên cân nhắc đến các kiến thức nền tảng của học sinh trước khi bắt đầu bài học hoặc chủ đề.
Làm thế nào để áp dụng kiến thức nền tảng trong các bài học
Khi chúng ta nhận ra rằng khả năng đọc hiểu có tương quan chặt chẽ với kiến thức nền tảng của học sinh, chúng ta nên cố gắng khai thác và sử dụng các kiến thức nền tảng trong các hoạt động đọc viết hàng ngày. Kiến thức nền tảng về bối cảnh, sự kiện lịch sử, tiểu sử hoặc cá nhân nổi tiếng có thể ảnh hưởng lớn đến hiểu biết của học sinh khi học các nội dung của bài học. Học sinh sẽ không hiểu đầy đủ về một cuốn tiểu thuyết giả tưởng lịch sử diễn ra trong Chiến tranh thế thứ Hai nếu chúng không có bất kỳ kiến thức nền tảng nào về chủ đề lịch sử chiến tranh.
Làm thế nào chúng ta có thể bổ sung kiến thức nền tảng cho học sinh? Trước khi đọc văn bản hoặc tài liệu học tập, giáo viên hãy yêu cầu học sinh kết nối để tìm hiểu chính xác những gì học sinh đã biết về chủ đề. Kiến thức nền tảng của học sinh về số lượng các từ vựng cũng ảnh hưởng đến việc hiểu nội dung tài liệu. Hãy sử dụng các trò chơi/hoạt động có liên quan đến thuật ngữ, từ khóa để khám phá các thuật ngữ từ vựng mới hoặc yêu cầu học sinh đưa ra từ đồng nghĩa của các thuật ngữ trong bài học sẽ giúp tăng kiến thức nền tảng của học sinh trước khi đọc.
Việc dành thời gian cho hoạt động đọc sách độc lập hàng ngày là một cách dễ dàng, hiệu quả để tăng kiến thức nền tảng một cách tự nhiên. Sử dụng các tài liệu học tập/văn bản đa dạng về thể loại để hỗ trợ học sinh kết nối giữa nội dung bài học với kiến thức nên tảng. Nếu giáo viên đang dạy một bài học về chủ đề Các loài vật ở đại dương, giáo viên nên sử dụng các tài liệu bao gồm cả sách, thơ và bài hát, các truyện hư cấu và phi hư cấu về chủ đề này. Đọc tiểu sử về một nhà hải dương học hoặc một điều bí ẩn xảy ra gần bãi biển sẽ bổ sung thêm kho kiến thức nền tảng của học sinh. Khi một học sinh có thể sử dụng từ vựng và dữ kiện từ các bài báo và sách phi hư cấu và áp dụng chúng để hiểu một tác phẩm hư cấu, khả năng đọc hiểu sẽ được cải thiện.
Việc khai thác và kết nối nội dung bài học với kiến thức nền phải là một phần sáng tạo, hấp dẫn của bài học. Các lớp học có thể thực hiện các bước thực địa ảo và tìm hiểu bối cảnh của bài học từ đó hiểu cách bối cảnh tác động đến việc hiểu văn bản. Một câu chuyện diễn ra ở Trung Quốc khác hẳn với một câu chuyện diễn ra ở Anh. Cách cuốn sách đưa người đọc đến nhiều địa điểm; bối cảnh của địa điểm là một yếu tố chính của câu chuyện cần hiểu. Liên hệ nội dung bài học với cuộc sống cũng làm tăng kiến thức nền tảng. Nếu nội dung bài học học về các loại cây trong vườn, hãy thử cho học sinh tham quan khu vườn trường học. Nếu cuốn sách nói về cuộc sống dưới biển, hãy cân nhắc tham gia một chuyến đi thực tế đến thủy cung gần nhất.
Nếu một cuốn sách nói về một nhạc sĩ nổi tiếng, hãy nghe nhạc. Nếu cuốn sách nói về thời tiết, hãy mời một nhà khí tượng học đến nói chuyện trước lớp. Nếu cuốn sách nói về món ăn Ấn Độ, hãy cân nhắc việc chế biến món ăn đó trong lớp học hoặc cùng học sinh trải nghiệm ở một nhà hàng đồ ăn Ấn. Trải nghiệm tăng khả năng đọc hiểu; giáo viên có cơ hội cung cấp những kinh nghiệm giúp tăng khả năng hiểu bài cho học sinh và bổ sung kiến thức nền tảng cho tương lai.
Kiến thức nền tảng là điều cần thiết để học sinh có thể lĩnh hội được toàn bộ nội dung bài học/văn bản. Với tư cách là giáo viên chúng ta cần hiểu được tầm quan trọng của kiến thức nền tảng đối với các hoạt động đọc viết của học sinh. Khi đó, chúng ta sẽ xây dựng và phát triển các ý tưởng của bài học giúp học sinh trở thành những người có năng lực đọc hiểu tốt và có các kĩ năng học tập suốt đời.
Táo Giáo Dục
