Một trong những nguyên tắc đầu tiên và quan trong nhất trong việc quản lý hành vi là khi chúng ta chấm dứt một hành vi nào đó thì cần phải có sự thay thế bằng một hành vi khác. Điều đó sẽ là chưa đủ nếu như chúng ta chỉ nói “không” mà không nói “thay vì”. Tôi phản đối mạnh mẽ việc sử dụng các phần thưởng, sự tôn vinh và những cách khen ngợi học sinh quá mức. Khi nói điều đó có nghĩa là tôi phải có trách nhiệm thay thế các hình thức khen thưởng sao cho hiệu quả hơn.
Dưới đây là 3 cách để thay đổi hình thức khen thưởng người học:
- Thể hiện sự trân trọng
Trong một khóa đào tạo ở San fransisco, 2 đồng nghiệp mà tôi tôn trọng nhất và cũng luôn có cùng quan điểm với tôi là William và Kohn. Tuy nhiên vị trí của họ không cho phép được đưa ra những nhận xét đánh giá về sản phẩm của họ sinh. Tôi đã không đồng ý với quan điểm này. Tôi tin rằng chúng ta phải có trách nhiệm và thể hiện vai trò của giáo viên trong việc đánh giá năng lực học tập và hành vi của người học. Đối với tôi vấn đề là chúng ta đã làm gì với những đánh giá và chúng ta đã thể hiện việc đánh giá như thế nào. Khi chúng ta có những điểm tích cực để nhận xét nghĩa là chúng ta có sự khác biệt lớn trong việc đánh giá người học. Chúng ta có cơ hội để thể hiện sự ghi nhận và trân trọng những điều mà người học làm tốt. William và Kohn đã nói rằng những phân tích cuối cùng sẽ ảnh hưởng đến hành vi của người học theo cách mà chúng ta mong muốn. Một lần nữa tôi lại không đồng ý với quan điểm này vì không ai làm việc chăm chỉ nếu như không được ghi nhận, nếu không cảm thấy việc mình làm có giá trị. Hay kể cả đối với các nhà giáo dục họ cũng không trở thành nhà giáo dục nếu như họ không được ghi nhận.
Sự khác biệt giữa các kĩ thuật khen thưởng và sự trân trọng đó là cảm giác chúng ta mang đến cho người học. Việc khen thưởng thường được đưa ra khi học sinh làm tốt hoặc thể hiện kết quả của quá trình làm việc còn việc ghi nhận và trân trọng thì xuất hiện kèm với hành vi của học sinh. Sự trân trọng và ghi nhận đến từ trái tim chứ không phải một hệ thống được cài đặt sẵn.
- Đưa ra những thử thách phù hợp
Hãy tưởng tượng bạn sẽ chơi một trò chơi vào buổi sáng ngày mai, bất cứ trò chôi nào mà bạn chọn như thể thao, chơi game, cờ vua, đánh bài… bạn sẽ có 2 lựa chọn. Lựa chọn đầu tiên là bạn luôn bị đánh bại. Bạn gần thắng cuộc nhưng bạn lại không làm được việc đó. Lựa chọn thứ 2 là đối thủ của bạn dễ dàng bị bạn đánh bại. Bạn sẽ chọn cái gì?
Con người hiếm khi đưa ra lựa chọn thứ 2, một việc làm quá đơn giản không tốn sức, biết trước kết quả sẽ là một việc làm nhàm chán. Cảm giác đó cũng giống hệt như học sinh ở trong lớp học nếu bạn đưa ra các nhiệm vụ quá dễ hoặc tất cả học sinh đều làm được chắc chắn động lực học tập sẽ không còn. Vì thế cần đưa ra những thử thách phù hợp kết hợp với các phần thưởng để lôi cuốn người học. Cách tốt nhất đó là đưa ra nhiều lựa chọn với nhiều mức độ thử thách khác nhau để học sinh được quyền lựa chọn.
- Hiểu học sinh và thể hiện sự quan tâm
Hãy nghĩ về những giáo viên tốt nhất mà bạn đã từng được học từ khi còn là học sinh mầm non cho đến bây giờ. Tất cả họ đều có một đặc điểm chung là sự quan tâm đến học sinh. Họ nói với bạn về những khoảnh khắc đáng nhớ, đưa ra lời khuyên giúp bạn thành công, chia sẻ những khi bạn thất bại và lắng nghe những khi bạn cần. Họ cười với bạn, họ khuyến khích bạn, họ chạm đến trái tim và cảm xúc cũng như những phần sâu thẳm nhất trong tâm hồn bạn. Bạn nhớ được bao nhiêu giáo viên như vậy? Không còn nghi ngờ gì nữa nếu bạn muốn tạo sự khác biệt nơi người học bạn cũng cần phải thể hiện như vậy.
Rõ ràng chúng ta đang phải làm một công việc rất khó khăn với nguồn lực hạn chế. Nhưng điều đầu tiên mà chúng ta nhận ra là khi chúng ta tạo được động lực cho người học, khơi dậy được niềm tin, sự sẻ chia, truyền đạt được những thông điệp của tình yêu thương, sự quan tâm thì công việc giảng dạy sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.
Nguyễn Hữu Long dịch
TÁC GIẢ: TS. RICHARD CURWIN
