Đọc hiểu là kĩ năng quan trọng cần hình thành cho học sinh trong tất cả các bộ môn. Nếu không có quá trình đọc, tiếp nhận văn bản và làm quen với các thuật ngữ học sinh sẽ không thể tham gia các hoạt động học tập về sau cũng như không thể phát triển được tư duy. Tuy nhiên học sinh lại tỏ ra không mấy hứng thú với hoạt động này. Một số học sinh tham gia nhưng vì bị bắt buộc hoặc không có hiệu quả. Dưới đây là một số gợi ý về chiến thuật giúp học sinh đọc hiệu quả hơn trong quá trình dạy học:

TRƯỚC KHI ĐỌC:

– Liên kết kiến ​​thức và kinh nghiệm cá nhân với các văn bản

– Tự do về một ý tưởng quan trọng / chủ đề / câu hỏi quan trọng trong nhiệm vụ đọc.

– Tìm kiếm một ý tưởng chính / chủ đề / từ

– Hoàn thành chiến thuật dự đoán

– Thảo luận về một tác phẩm, chủ đề, ý tưởng liên quan

– Hoàn thiện và thảo luận bảng câu hỏi trong các nhóm hợp tác

– Điền vào hai cột đầu tiên của biểu đồ K-W-L (K – những điều đã biết; W – những điều muốn biết; L – Những điều đã học được)

– Đánh giá những gì học sinh đã biết về chủ đề

– Trình bày các dự đoán

– Xây dựng các mục đích cho việc đọc (có thể với một bài học nhỏ giới thiệu khái niệm, thuật ngữ hoặc chiến lược mới)

– Phân tích tiêu đề và hình minh hoạ

– Xem xét các chú thích, tiêu đề, và các kênh thông tin khác

– Tìm hiểu các dị bản của câu chuyện

CHIẾN THUẬT TRONG QUÁ TRÌNH ĐỌC:

– Duy trì phản hồi đến người học sinh

– Sử dụng các chiến lược sửa lỗi (tức là đọc lại, đọc trước, sử dụng các ngữ cảnh)

– Tạo và hoàn thiện các sơ đồ tư duy hoặc sơ đồ hóa văn bản

– Tóm tắt các điểm quan trọng

– Đánh giá dự đoán

– Hình dung và tổng hợp những gì học sinh tưởng tượng

– Tham gia vào kỹ thuật nhanh

– Tạo câu hỏi

– Lập luận

– Nhận biết nguyên nhân và hậu quả

– Phân biệt đâu là quan điểm (opinion) và đâu là thông tin (fact)

– Sử dụng các nguồn tài nguyên trong lớp học để giải quyết từ vựng khó

– Tham gia vào việc đọc có hướng dẫn

– Hoàn thành các công việc theo chỉ dẫn chính

– Hoàn thành hướng dẫn học tập hoặc hướng dẫn đọc tương tác

– Trả lời câu hỏi trong văn bản hoặc do giáo viên đưa ra

– Xác định ý tưởng chính hoặc thông điệp của văn bản

Chiến thuật đọc sách hiệu quả!

CHIẾN THUẬT SAU KHI ĐỌC:

– Đối chiếu lại các chiến lược trước khi đọc hoặc trong quá trình đọc

– Chia sẻ, thảo luận, đánh giá các câu trả lời của người đọc bằng miệng

– Tham gia thảo luận lấy học sinh làm trung tâm

– Hoàn thành biểu đồ Venn để so sánh và tương phản

– Điền vào cột cuối cùng của biểu đồ K-W-L

– Hoàn thành biểu đồ sách so sánh hai hoặc nhiều tác phẩm, chủ đề,…

– Tóm tắt và diễn giải

– Phác thảo ý tưởng chính, hỗ trợ chi tiết, hoặc các thông điệp.

– Viết lại tác phẩm từ một góc độ khác, bằng một giọng điệu khác, hoặc trong một môi trường hoặc thể loại khác

– Thảo luận xem tác giả có đạt được mục đích của mình hay không

– Bắt chước phong cách của tác giả để viết một tác phẩm mới

– Viết phần tiếp theo hoặc kết thúc mới

– Gửi một bức thư cho tác giả

– Viết bài review sách

– Hoàn thành bài viết luận

– Thiết lập một mục đích khác và đọc lại

– Dựng một cảnh từ tác phẩm

– Phỏng vấn nhân vật chính

– Tạo ra một tác phẩm nghệ thuật liên quan, thành phần âm nhạc, khiêu vũ, hoặc dự án khác

– Tham gia vào việc đọc / nghiên cứu sâu

– Trình bày cách diễn giải một phần của tác phẩm

– Viết lại câu chuyện cho khán giả trẻ tuổi hơn

– Tổ chức hoạt động phê bình, đánh giá tác phẩm.

Trên đây là những chiến thuật hoạt động được áp dụng để hỗ trợ việc đọc của học sinh. Những chiến thuật trên giúp học sinh hình thành được kĩ năng đọc sách và cảm thấy hứng thú hơn với việc đọc. Các giáo viên có thể tham khảo để sử dụng cho học sinh của mình trong các giờ học hoặc giờ đọc sách trong thư viện.

Nguyễn Hữu Long tổng hợp